ཕོ། བོད་རིགས།    གུང་ཁྲན་ཏང་ཡོན།  བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་པ་འབུམ་རམས་པ། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་དམིགས་གསལ་ཕོག་སྣོན་ཡོད་པའི་མཁས་དབང་། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པ་དང་ལྗོངས་རིམ་པའི་གྲགས་ཅན་སྨན་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་མཛུབ་སྟོན་སློབ་དཔོན། ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་གསོ་རིག་སློབ་ཚོགས་ཀྱི་ལས་འཛིན་སོགས་ཀྱི་འགན་འཁུར་ཡོད། 
ད་ལྟ་གཙོ་བོ་ནད་མེད་བདེ་བར་གནས་ཐབས་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་སློབ་སྟོན། དྲིལ་བསྒྲགས་བཅས་གནང་བའི་ཞོར་ལ་ས་མཐོའི་རང་བཞིན་གྱི་ཁྲག་རླུང་ནད་དང་དལ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཕོ་བའི་ནད། མཁལ་གྲང་ནད། མཁྲིས་པ་ཁ་ལུད་ཀྱི་ནད་སོགས་ལ་འགོག་བཅོས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཐབས་ལ་སྤེལ་བཞིན་པར་ནུས་པ་ངེས་ཅན་ཐོན་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ལོ་མང་རིང་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་དང་ནད་ཐོག་ཉམས་མྱོང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་དེང་དུས་མཐོང་མང་བའི་ནད་གཞིར་དམིགས་ནས་བཟོས་པའི་རུས་ཆག་གི་སྨན་ཆག་སྦྱོར་ཐང་དང་། སྙིང་ཀླད་ཀྱི་སྨན་འཇིབ་ཆེན་ཅུར་ནི་གཉིས་ད་ལྟ་ནད་ཐོག་ཏུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མུས་ལ་སྨན་ནུས་ཡང་མི་དམན་པ་ཐོན་ཞིང་ཡོད། ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་ལ་༼མཁལ་གྲང་ནད་ཀྱི་སྔོན་འགོག༽དང་༼བད་ཀན་སེར་པོའི་ནད་ཀྱི་བཅོས་ཐབས། ༽༼ཁྲག་གཏར་སྐབས་འབོག་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་མྱུར་སྐྱོབས་བྱ་ཐབས་སྐོར་གླེང་བ།༽༼ ལོ་རབས་དྲུག་བཅུའི་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས་བོད་སྨན་སྦྱོར་སྡེའི་མིང་སྒྱུར་བཟོ་བྱ་ཚུལ། ༽སོགས་མང་དུ་ཞུགས།

ཕོ། སྤྱི་ལོ་༡༩༥༨ལོའི་ཟླ་༣པར་ལྷོ་ཁ་ལྷོ་བྲག་རྫོང་དུ་སྐྱེས། ཏང་ཡོན། ཆེད་ལས་སློབ་ཆེན་སློབ་གནས། བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་སྨན་རྩིས་ཁང་འབུམ་རམས་སྨན་པ་དང་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་ཞིབ་འཇུབ་སློབ་མའི་འཛུབ་འཁྲིད་དགེ་རྒན།  
སྤྱི་ལོ་༡༩༧༤ལོར་ལྕགས་པོ་རིའི་བོད་སྨན་མཁས་དབང་ཡེ་ཤེས་བསྟན་པའི་ཞབས་ནས་བོད་སྨན་མཐར་ཕྱིར། སྔ་རྗེས་སུ་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་སྨན་སྤྱི་གཞོན་པ་དང་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་དམིགས་བསལ་ཕོག་གནོན་ཐོབ་པའི་ཆེད་ལས་མཁས་དབང་དང་རྒྱལ་ཡོངས་བོད་སྨན་མཁས་དབང་རྒན་གྲས།རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་མི་སྣའི་མཛུབ་འཁྲིད་དགེ་རྒན། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པ་དང་ལྗོངས་རིམ་པའི་གྲགས་ཅན་སྨན་པ་སོགས་ཀྱི་མཚན་སྙན་ཐོབ། ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ཐད། ཁྲག་རླུང་ནད་དང་གྲིབ་སྐྱོན་ནད། མཁལ་འགྲམས་ནད་རིགས། དྲེག་གྲུམ་ནད། སྙིང་རླུང་ནད། སྲོག་རླུང་ནད། དེ་བཞིན་ཕོ་སྨུག་དང་མཆིན་ནད་དུག་ཐབས་སོགས་ཀྱི་གསོ་བཅོས་ཐད་ལ་དམིགས་བསལ་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད།

བུ། བོད་རིགས།  ཀྲུང་གུང་ཏང་ཡོན། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་འབུམ་གཞོན་སྨན་པ། 
རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་དཔེ་མཚོན་རྒྱུན་འཛིན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་རིམ་པའི་གྲགས་ཅན་བོད་ལུགས་སྨན་པ་བཅས་ཡིན། མཁས་དབང་སྐལ་བཟང་ཚེ་རིང་ལགས་ནི་ཆུང་དུས་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལ་སྦྱངས་པ་བྱ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་ནས་ད་བར་བོད་གསོའི་རིག་གཞུང་སྤྱི་དང་ལག་ལེན་ཁག་དེ་བཞིན་སྨན་སྦྱོར་གྱི་ཤེས་བྱ་སོགས་ལག་ལེན་དངོས་ནང་སློབ་སྦྱོང་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་དམིགས་བསལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་དང་ཉམས་མྱོང་གསོག་འཇོག་གང་མང་གནང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་་རིག་གཞུང་སྤྱིར་མྱོང་བ་གཟབ་ཅིང་ནད་ཐོག་དངོས་ནང་མཁལ་ནད་རིགས་དང་ཁྲག་རླུང་ནད། བོད་སྨན་སྨན་དཔྱད་ལག་ལེན། སྨན་སྦྱོར་ཁ་ཚར་ལག་ལེན་ཁག་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད། ༢༠༠༨ལོར་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལས་བོད་སྨན་དྲི་ཆུ་བརྟག་ཐབས་ཀྱི་ཚབ་བྱེད་མི་སྣ་དང་༢༠༡༡ལོར་བོད་སྨན་གྱི་དཔྱད་བཅོས་ཆ་བྱད་གསར་སྤེལ་བྱས་པའི་མཚན་བརྟག་ཐོབ།།

བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་འབུམ་གཞོན་སྨན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲགས་ཅན་བོད་ལུགས་སྨན་པ། དེ་སྔོན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དང་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་སྲིད་གྲོས་ཨུ་ཡོན་གནང་མྱོང་ཡོད། ༢༠༡༡ལོར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་དོ་དམ་ཅུས་ཀྱིས་གཞི་རིམ་གྱི་ཕུལ་བྱུང་ཀྲུང་ལུགས་གསོ་རིག་གི་ལས་དོན་པའི་བཟི་བརྗིད་མཚན་སྙན་སྩལ། 
སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དཔྱད་བཅོས་དང་ཀླད་ནད། ཕོ་མཆེར་ཆེད་ཚན་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་བློ་འདོན་པ་གནང་། དེ་བཞིན་བོད་སྨན་བདུད་རྩི་མཆོག་སྨན་དང་བྱམས་ལྷུན་རིལ་བུའི་སྨན་གསར་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ཁྲོད་ལེགས་སྐྱེས་མི་དམན་པ་ཕུལ། ཁོང་རང་ཉིད་ལ་སྙིང་ཀླད་ཁྲག་རྩའི་ནད་དང་ཕོ་སྨུག་ནད་སོགས་ཀྱི་བརྟག་བཅོས་ཐད་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད་པས་རྒྱ་ཆེའི་ནད་པས་ཡིད་ཆེས་དང་ལྗོངས་ཕྱི་ནང་གི་ལས་རིགས་གཅིག་པའི་གདེང་འཇོག་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད། སྔ་རྗེས་སུ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དཔྱད་རྩོམ་མང་པོ་སྤེལ་གནང་ཡོད་པ་ལས་《སྙིང་གཟེར་ནད་ཀྱི་བརྟག་སྨན་བཅོས་ཞིབ་འཇུག》ཅེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ལ་ནད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད། ཁོང་རང་ཉིད་སྨན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་ནས་ལོ་ངོ་༣༠ལྷག་སོང་རིང་གི་རིག་གཞུང་བསམ་བློ་དང་ཉམས་མྱོང་རྣམས་སྦ་གསང་སྤུ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་ལྗོངས་ཕྱི་ནང་གི་རྫོང་དང་ཆུས་ཀྱི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་མང་དུ་གསོ་སྐྱོང་གནང་དང་གནང་མུས་ཡིན།